Gonadotropiny to hormony wytwarzane przez przedni płat przysadki. Należą do nich hormon folikulotropowy (FSH) i hormon luteinizujący (LH). Do głównych zadań gonadotropin należy stymulowanie i regulacja czynności gonad, czyli jajników u kobiet i jąder u mężczyzn. Gonadotropiny składają się z podjednostek α i β. Produkowane są pod wpływem gonadoliberyny (GnRH) wydzielanej przez podwzgórze. Niski poziom gonadoliberyny stymuluje wydzielanie FSH, a wysoki – LH.
FSH u kobiet ma wpływ na dojrzewania pęcherzyka Graafa, zaś u mężczyzn na produkcję plemników oraz testosteronu.
LH wydzielany jest w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego. W efekcie działania tego hormonu dochodzi do owulacji i uwolnienia dojrzałej komórki jajowej.
Stężenie FSH we krwi wzrasta w okresie menopauzy i andropauzy.
LH u kobiet zwiększa poziom progesteronu i powoduje przemianę komórek luteinowych ciałka żółtego. Najwyższy poziom progesteronu obserwuje się w 8-9 dni po owulacji. Stymuluje on przyrost endometrium w macicy. Jeśli nie doszło do zapłodnienia, 14 dni po owulacji produkcja progesteronu ustaje, zaś endometrium jest usuwane z macicy (pojawia się miesiączka).
Jeśli do zapłodnienia doszło, ciałko żółte jest podtrzymywane przez gonadotropinę kosmówkową, która nadal produkuje progesteron.
W przypadku mężczyzn LH oddziałuje na komórki Leydiga w jądrach i stymuluje produkcję testosteronu.
U kobiet poziom gonadotropin zależy od dnia cyklu miesiączkowego, wieku i pory dnia (najwyższy jest rano).
Prawidłowe stężenie gonadotropin u kobiet to:
FSH: w fazie folikularnej cyklu 1,4 – 8,6 IU/l, podczas owulacji 2,3 – 21 IU/l, w czasie menopauzy 42 – 188 IU/l;
LH: w fazie folikularnej cyklu 0,2 – 26 IU/l, w czasie owulacji 25 – 57 IU/l, po menopauzie 8 – 102 IU/l.
Zarówno FSH, jak i LH są kluczowe dla płodności zarówno kobiet, jak i mężczyzn.