Oksytocyna (OT) to hormon nanopeptydowy (składający się z 9 aminokwasów), wytwarzany w podwzgórzu, magazynowany zaś i uwalniany z tylnego płata przysadki mózgowej. Oksytocyna, by być aktywna biologicznie, musi połączyć się z receptorem warunkującym jej oddziaływanie na organizm.
Podstawową funkcją oksytocyny jest wywoływanie i zapewnienie prawidłowego przebiegu porodu oraz przygotowanie organizmu młodej mamy do laktacji.
Oksytocyna jest produkowana w dużej ilości pod wpływem podrażnienia receptorów znajdujących się w szyjce macicy podczas porodu. Pobudza macicę do skurczów i warunkuje prawidłową akcję porodową. Oksytocyna wydzielana jest także podczas stosunku seksualnego, co ułatwia przemieszczenie się plemników do dróg rodnych i zapłodnienie. Oksytocynę podaje się w celu indukcji (wywołania) porodu w przypadku ciąży przenoszonej, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, przy cukrzycy ciążowej i innych powikłaniach oraz gdy płód ma zbyt dużą masę.
Po porodzie oksytocyna wydzielana jest w wyniku drażnienia brodawek sutkowych matki przez ssące dziecko, co powoduje skurcze mięśnie przewodów mlecznych i wypływ mleka. Oksytocyna pełni także wiele innych funkcji w ludzkim organizmie: ma wpływ na odczuwanie emocji takich jak poczucie bezpieczeństwa, zaufanie i bliskość, co przekłada się na budowanie relacji społecznych oraz odporność na stres. Oksytocyna łagodzi lęk i reguluje funkcjonowanie układu nerwowego, wpływając m.in. na wyższe stany psychiczne takie jak motywacja i kontrola zachowania. Na działanie oksytocyny wpływ mają także inne hormony, np. estrogeny, natomiast niski poziom oksytocyny nasila produkcję hormonu stresu, kortyzolu.
