Przyjmuje się, że cykl miesięczny powinien trwać 28 dni, kończąc się trwającą 3-7 dni menstruacją (krwawieniem miesięcznym). Nieznaczne odchylenia od normy (+/- 7 dni) nie są jednak powodem do niepokoju. Jeśli zatem miesiączka pojawia się co 35 dni, nie ma się czym martwić, o ile krwawienia występują regularnie. Podobnie nie są powodem do obaw częste miesiączki, o ile nie pojawiają się w odstępach krótszych niż 21 dni. Wydłużone cykle to miesiączka występująca rzadziej niż co 35-39 dni. Jakie są przyczyny wydłużonych cykli i jak sobie w tej sytuacji radzić? Odpowiadamy.
Fazy cyklu miesiączkowego
Cykl miesięczny składa się z dwóch faz: folikularnej i lutealnej. Faza lutealna rozpoczyna się w momencie, gdy komórka jajowa zostanie uwolniona do jajowodu. Faza ta trwa 14 dni. W połowie cyklu występuje owulacja (o jej braku mówimy w przypadku cykli bezowulacyjnych). To w tym czasie jest największa szansa na zapłodnienie. Miesiączka zapoczątkowuje fazę folikularną, podczas której dochodzi do dojrzewania pęcherzyka Graafa, z którego uwolniona zostaje komórka jajowa.
Cykl miesiączkowy a zmiany w poziomie hormonów
To hormony zawiadują całym cyklem miesięcznym. Stymulują dojrzewanie pęcherzyków jajowych, powodują uwalnianie dojrzałych komórek jajowych i zmiany w macicy, która co miesiąc przygotowuje się na przyjęcie zarodka. Kiedy nie dochodzi do zapłodnienia, poziom hormonów informuje organizm o potrzebie pozbycia się niepotrzebnej w danym miesiącu tkanki wyścielającej macicę – dochodzi do jej złuszczania i wydalania, czyli do comiesięcznego krwawienia.
W początkowym etapie cyklu wzrasta poziom gonadoliberyn, hormonów produkowanych przez podwzgórze. Gonadoliberyny pobudzają przysadkę mózgową do produkcji dwóch kolejnych hormonów odpowiedzialnych za zmiany następujące w fazie folikularnej: FSH i LH.
FSH to hormon, którego podwyższony poziom stymuluje pojawianie się na jajnikach pęcherzyków, w których znajdują się komórki jajowe (jednego lub kilku). Odpowiedni poziom FSH warunkuje dojrzewanie jednego pęcherzyka, czyli pęcherzyka Graafa, w który dojrzewa właściwa komórka jajowa (jej uwolnienie w połowie cyklu do jajowodu umożliwi zapłodnienie).
Przy prawidłowym stężeniu FSH pozostałe pęcherzyki zanikają. Jeśli jednak poziom FSH jest zbyt wysoki, może dojść do dalszego wzrostu więcej niż jednego pęcherzyka jajowego. Wydzielają one wówczas do krwi estrogeny, co sprawia, że poziom FSH we krwi spada.
Poziom hormonu o nazwie lutotropina (LH) wzrasta wraz ze wzrostem stężenia FSH. Umożliwia to dojrzewanie komórki jajowej w pęcherzyku, jego pęknięcie, przekształcenie się jego resztek w ciałko żółte i uwolnienie komórki do jajowodu.
W fazie lutealnej cyklu miesięcznego, która rozpoczyna się wraz z uwolnieniem komórki jajowej, wzrasta poziom estrogenów i progesteronu, które wydzielane są przez ciałko żółte.
Kiedy nie dochodzi do zapłodnienia, poziom estrogenów gwałtownie spada, co jest sygnałem do pojawienia się miesiączki.
Wydłużone cykle miesięczne – kiedy miesiączka pojawia się zbyt rzadko?
O wydłużonych cyklach miesięcznych mówimy wówczas, gdy menstruacja pojawia się rzadziej niż co 35 dni (niektóre źródła przyjmują okres 39 dni). W pierwszym roku po pojawieniu się menarche (pierwszej miesiączki) jest to zjawisko naturalne, podobnie jak miesiączki częstsze niż co 21 dni, ale w kolejnych latach cykl miesiączkowy powinien stać się regularny, a przerwy pomiędzy kolejnymi krwawieniami miesięcznymi nie dłuższe niż 35 dni. Długość cyklu mierzy się od pierwszego dnia miesiączki do ostatniego dnia przed wystąpieniem kolejnego krwawienia.
Powód do niepokoju pojawia się wówczas, gdy cykl miesięczny nagle ulega wydłużeniu i sytuacja taka utrzymuje się przez dłuższy czas (przez kilka kolejnych cykli). Warto wówczas skonsultować się z ginekologiem, podobnie jak w przypadku, gdy miesiączki stają się nieregularne. Lekarz zaleci odpowiednie badania, m.in. na oznaczenie poziomu hormonów i doradzi sposób postępowania, na przykład zmianę diety, przyjmowanie suplementów lub inne sposoby zaradzenia przyczynom wydłużonych lub nieregularnych cykli.
Wydłużony cykl miesięczny – co robić, gdy się pojawi?
Jeśli cykl miesięczny dłuższy niż 35-39 pojawił się jednorazowo, nie ma powodu do niepokoju i natychmiastowej wizyty u lekarza. Należy uważnie obserwować organizm, w miarę możliwości odpocząć i uzupełnić ewentualne niedobory witamin i innych składników odżywczych. Jeśli to nie pomoże i w kolejnych miesiącach menstruacja pojawia się co 39-42 dni, należy skonsultować się z lekarzem. Zleci on badanie krwi na oznaczenie poziomu hormonów odpowiedzialnych za prawidłowy cykl miesięczny, a więc prolaktyny, FSH, LH, estradiolu i (przy podejrzeniu zespołu policystycznych jajników) androgenów.
Dość częstym powodem wydłużenia się cyklu miesiączkowego jest odchudzanie się związane z ograniczeniem ilości przyjmowanych dziennie kalorii oraz intensywnym treningiem. Warto wiedzieć, że optymalny poziom tkanki tłuszczowej w organizmie kobiety nie powinien spadać poniżej 17 procent. Jeśli jest niższy, dochodzi do zmniejszonego wydzielania hormonów odpowiedzialnych m.in. za przebieg cyklu miesięcznego, czyli estrogenów (są one produkowane właśnie w tkance tłuszczowej).
Warto notować daty kolejnych miesiączek, tak by mieć pewność, że i kiedy zdarzają się odstępstwa od normy (cykle dłuższe lub znacznie krótsze). Jeśli podejrzewasz, że powodem wydłużenia się cyklu miesiączkowego jest stres, niewłaściwa dieta czy zmiana stylu życia, możesz zastosować proste sposoby, takie jak techniki redukowania stresu, na przykład medytację. Pomocne będzie wdrożenie właściwych nawyków żywieniowych oraz odpoczynek.
Dobrym rozwiązaniem jest również uzupełnienie witaminy z grupy B, czyli witaminy B6. Ta witamina ma duży wpływ na prawidłową gospodarkę hormonalną, więc warto zadbać o jej właściwy poziom we krwi. Najlepszym sposobem zadbania o właściwy poziom witamin i innych niezbędnych dla prawidłowej gospodarki hormonalnej składników jest zbilansowana dieta. Można też sięgnąć po suplementy diety w celu uzupełnienia witamin ważnych dla kondycji całego organizmu i produkcji hormonów mających wpływ na cykl miesiączkowy.